ترافیک تبریز؛ گره پیچیده‌ای است که با افزایش تردد وسایل نقلیه شخصی در سطح شهر و محدودیت پارکینگ و خیابان های کم ظرفیت روز به روز بر پیچیدگی آن اضافه می‌شود و راهکار باز شدن این گره و رفع این معضل، توسعه حمل و نقل ترکیبی و همکاری جامعه و دستگاه‌های مختلف اجرایی در این زمینه است.
روند رو به رشد جمعیت، افزایش تعداد خودروها و محدودیت پارکینگ، محیط و معابر شهری، موجب بروز ترافیک های طولانی و طاقت فرسا به ویژه در ساعاتی از روز در تبریز می شود و این وضعیت خواه ناخواه زمینه افزایش تصادفات رانندگی و خشونت و درگیری های خیابانی را به دنبال دارد؛ بنابراین با توجه به چند وجهی بودن معضل ترافیک، همکاری کل جامعه از رانندگان گرفته تا کسبه و اصناف، شهروندان و مسوولان ادارات و دستگاه های اجرایی و خدماتی در کاهش این معضل ضرورتی اجتناب ناپذیر است وگرنه دود آن به چشم همه می رود.
ساخت و سازهای شهری اعم از پاساژها، مجتمع های پزشکی، مجتمع های تجاری و مسکونی بدون در نظر گرفتن پارکینگ یا پارکینگ های کافی از گذشته تاکنون برای مردم شهر تبریز مشکل آفرین شده و بار روانی و همین طور بدبینی هایی را در این شهر موجب شده است، در تمام ساخت و سازهای شهری باید پارکینگ های مناسب با ظرفیت کافی را پیش بینی کنند اما برخی مواقع منافع اقتصادی بر رفاه و آسایش مردم در مدیریت های شهری چربیده و این نگرش مشکلات ترافیکی را بر روی هم انباشته است.
طول و عرض برخی خیابان های اصلی تبریز از زمانی که جمعیت این شهر کمی بیش از ۵۰۰ هزار نفر بوده تا اکنون که جمعیت ثابت شهری آن حدود ۲ میلیون نفر است تقریبا تغییری نکرده از خیابان راه آهن تا میدان ساعت و خیابان بازار و اطراف آن از جمله مبادی اصلی است که با کمترین تغییرات در تاریخ شهری تبریز موجبات آزار مردم را فراهم آورده است.
از طرفی با توجه به گسترش زندگی ماشینی و افزایش روزافزون معضل ترافیک در کلانشهر تبریز، نقش و اهمیت فرهنگ سازی، کاهش تردد خودروهای تک سرنشین و توسعه حمل و نقل ترکیبی برای کاستن از حجم ترافیک شهری، کاهش آلودگی و تصادفات درون شهری، جابجایی ایمن و سریع مسافران در این شهر بر کسی پوشیده نیست و این وضع نیازمند سیاست گذاری و برنامه ریزی متولیان حوزه حمل و نقل و ترافیک و سایر نهادهاست.
کارشناسان، از حمل و نقل عمومی به عنوان زیربنای توسعه شهرها به ویژه در کشورهای در حال توسعه نام می برند و بر توسعه و نوسازی زیرساخت های ناوگان حمل و نقل عمومی درون شهری از جمله قطار شهری، اتوبوسرانی و تاکسیرانی برای بهبود وضعیت ترافیک شهرها در حوزه حمل و نقل، حفظ محیط زیست، برقراری عدالت اجتماعی و صرفه جویی در مصرف انرژی تاکید می کنند.
بر این اساس طرح جامع حمل و نقل و ترافیک از سوی سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل و نقل شهرداری تبریز در دست مطالعه، بازنگری و تدوین است تا با جمع آوری و تحلیل داده های ترافیکی، این معضل اجتماعی به صورت علمی مورد بررسی قرار گیرد و با همکاری سایر دستگاه ها و مردم به مرحله اجرا برسد.
به عقیده کارشناسان حوزه حمل و نقل و ترافیک شهری، این طرح جامع باید در طرح تفصیلی تبریز نیز لحاظ شود تا تاثیران آن در رفع معضل ترافیک این شهر، نمود عینی یافته و به بهبود وضعیت ترافیک این شهر کمک کند.
تنها راهکار حل معضل ترافیک تبریز، توسعه و گسترش حمل و نقل ترکیبی است
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل و نقل شهرداری تبریز با تاکید بر اینکه تنها راهکار حل معضل ترافیک این شهر، توسعه و گسترش حمل و نقل ترکیبی است، می گوید: در این راستا طرح جامع حمل و نقل تبریز با همکاری دانشگاه تربیت مدرس در حال مطالعه و تدوین است.
«محبوب عبدالله پور»، می افزاید: در این طرح، کلانشهر تبریز به ۳۶۰ زون مطالعاتی تقسیم بندی شده و بر اساس داده های به دست آمده از طرح نظرسنجی بهبود ترافیک، مبدا و مقصد و تعداد مسافران روزانه درون شهری مشخص می شود و پس از شبیه سازی، حمل و نقل ترکیبی و مسیرهای تردد اتوبوس ها در سطح شهر تعریف و محدودیت های ترافیکی مانند توسعه محدوده زوج و فرد اعمال می شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل و نقل شهرداری تبریز با بیان اینکه هم اکنون روزانه ۷۰۰ تصادف در سطح شهر تبریز رخ می‌دهد، می گوید: در این حوادث هر ۲ روز، یک نفر جان خود را از دست می‌دهد و سال گذشته آمار فوتی ها در این شهر به ۱۴۷ نفر رسید و این آمار امسال رو به افزایش است.
وی اظهار می کند: در سال ۱۳۹۰ حدود ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو در تبریز وجود داشت و در قبال آن ۶۰۰ دستگاه اتوبوس برای جابجایی مسافران درون شهری فعال بود در حالی که هم اکنون تعداد خودروها به ۸۵۰ هزار دستگاه و تعداد اتوبوس ها با وجود تلاش مدیریت جدید شهرداری به ۳۵۰ دستگاه فعال است.
عبدالله پور، با تاکید بر اینکه ترافیک مجموعه تعامل شهروندان با تمامی دستگاه هاست، ادامه می دهد: در بروز این پدیده، مردم و تمامی دستگاه ها نقش دارند و برای حل آن نیز باید همه آن ها بر اساس ضوابط مشخص شده، پای کار بیایند.
وی با بیان اینکه تردد خودروهای فرسوده در سطح شهر نیز از عوامل بروز ترافیک در تبریز است، یادآوری می کند: بر اساس آمار خرید و فروش خودروها، در سال گذشته ۱۰۰ هزار خودرو در این شهر پلاک شده در حالی که فقط یک هزار و ۲۰۰ خودرو فرسوده اسقاط شده و معابر جدیدی نیز برای تردد خودروها ایجاد نشده است.
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل و نقل شهرداری تبریز همچنین با اشاره به نقش ایجاد زیرساخت های حوزه حمل و نقل و پارکینگ در ترافیک، می گوید: احداث پارکینگ در مرکز شهر نه تنها مشکل ترافیک را کاهش نمی دهد بلکه ترافیک زاست.
عبدالله پور، می افزاید: پارکینگ خودروها باید در محل تلاقی حمل و نقل ترکیبی و عمومی و در حاشیه طرح زوج و فرد احداث شود تا مسافران درون شهری خودروهای خود را در این پارکینگ ها پارک کرده و با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی به مرکز شهر عزیمت کنند.
وی یادآوری می کند: هم اکنون ۸۰ درصد پارکینگ ها و پارک حاشیه ای خیابان های تبریز به اصناف و کسبه اختصاص می یابد و در طول روز توسط خودروهای آن ها اشغال می شود بنابراین سایر شهروندان در پیدا کردن جای پارک با مشکل مواجه می شوند.
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل و نقل شهرداری، حضور فیزیکی پلیس در روان سازی ترافیک شهری را ضروری دانسته و می گوید: با وجود توسعه شهرها، افزایش جمعیت شهری و حجم خودروها، ساختار سازمانی پلیس راهور متناسب با آن ها رشد نکرده و با کمبود نیرو مواجه است.
عبدالله پور، اصلاح قوانین بالادستی در حوزه حمل و نقل، ضابطه مندی تردد خودروهای خدماتی در سطح شهرها و اعمال محدودیت زمانی و مکانی برای تردد این نوع خودروها، اعمال نرخ تصاعدی برای توقف خودروها در پارکینگ ها به منظور تشویق سرمایه گذاران برای احداث پارکینگ، حضور فعال سایر دستگاه ها از جمله آموزش و پرورش بر اساس سهم آنان در بروز ترافیک و ساماندهی مراکز باربری در سطح شهر را برای بهبود وضعیت ترافیکی کلانشهر تبریز ضروری دانست.
روانسازی ترافیک شهری تبریز با بکارگیری تجهیزات جدید
رییس پلیس راهور آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه پلیس راهور در تبریز برای بهبود وضعیت ترافیکی این شهر از حالت عادی عملیاتی خارج و به صورت عملیات ویژه اقدام می کند، می گوید: برای کاهش بار ترافیکی این شهر باید علاوه بر اقدامات پلیس راهور با مشارکت دستگاه های فرهنگی و متولیان حوزه حمل و نقل، فرهنگ سازی ترافیکی در بین آحاد جامعه انجام شود.
سرهنگ «فریدون قنبرزاده» می افزاید: پلیس راهور برای کاهش بار ترافیکی تبریز با بکارگیری تجهیزات جدید و همکاری شهرداری، طرح‌های ترافیکی گسترده ای در این شهر اجرا و خودروهای متخلف را به پارکینگ منتقل می کند.
وی اظهار کرد: پلیس راهور تلاش می کند با اجرای طرح های ترافیکی و بکارگیری خودروهای مجهز به دوربین های پلاک خوان و جرثقیل های خودروبر، ترافیک بافت مرکزی شهر، شهرک های پرتراکم و ورودی های شهر به ویژه مسیر دسترسی به فرودگاه تبریز را روان سازی کند.
رییس پلیس راهور آذربایجان شرقی با تاکید بر اینکه توسعه حمل و نقل ترکیبی موجب کاهش بارترافیکی در تبریز می شود، می گوید: افزایش خودروهای حمل و نقل عمومی و کاهش زمان انتظار قطارشهری به ویژه در پیک تردد مسافران درون شهری برای پیشگیری از تردد خودروهای تک سرنشین در سطح شهر در کاهش ترافیک بافت مرکزی شهر تاثیر بسزایی ایفا می کند.
سرهنگ قنبرزاده، با بیان اینکه طرح‌های پلیس راهور در این شهر به صورت سه نوبته عملیاتی و اجرایی می‌شود، ادامه می دهد: پلیس راهور برای روان سازی ترافیک در سطح شهر تبریز، روزانه بیش از پنج هزار مورد اعمال تخلف و به طور میانگین ۱۰۰ دستگاه خودروی متخلف را به پارکنیگ منتقل می کند.
مدیریت ترافیک تبریز مستلزم جمع‌آوری اطلاعات دقیق سفرهای درون‌شهری است
رییس دانشکده عمران و ترافیک دانشگاه تربیت مدرس نیز می گوید: مدیریت ترافیک شهری تبریز مستلزم جمع آوری اطلاعات سفرهای درون شهری شهروندان است و در این راستا طرح جامع حمل و نقل تبریز با همکاری شهرداری از سوی این دانشکده بازنگری می شود.
«محمود صفارزاده»، می افزاید: در اجرای این طرح اطلاعات سفر و فعالیت های اقتصادی و اجتماعی شهروندان جمع آوری و بر مبنای آن مدل های آماری نیازهای حمل و نقل شهروندان در کوتاه مدت و بلند مدت شبیه سازی می شود.
وی اظهار می کند: این نیازها شامل تجهیزات حمل و نقل ریلی، اتوبوس، تاکسی، بزرگراه‌ها و یا تقاطع های غیرهمسطح و پیش‌بینی روش های مدیریتی برای شهروندان است تا بتوانند بدون ازدحام و ترافیک سفرهای خود را انجام دهند.
رییس دانشکده عمران و ترافیک دانشگاه تربیت مدرس با تاکید بر اینکه برای مدیریت ترافیک تبریز باید دانش و علم در کنار شناخت از محیط و شهروندان باشد، می گوید: اگر تبریز و وضعیت ترافیکی آن را خوب بشناسیم می توانیم نیازهای ۱۰ سال آینده را نیز به درستی پیش بینی کنیم.اگر تبریز و وضعیت ترافیکی آن را خوب بشناسیم می توانیم نیازهای ۱۰ سال آینده را نیز به درستی پیش بینی کنیم.
صفارزاده، ادامه می دهد: بر اساس این طرح، پرسشنامه ها در مدارس و بین دانش آموزان توزیع می شود تا توسط خانواده ها پاسخ داده شود و از این طریق از سفرها و فعالیت های شهروندان اطلاعات دقیقی جمع آوری می شود.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تبریز نیز هدف از انجام طرح جامع مطالعات حمل و نقل و ترافیک این شهر را ارایه سیستم حمل و نقلی ارزان، سریع، عادلانه و پاک اعلام کرده و می گوید: این طرح بر اساس مطالبات مردمی برای رفع بهبود وضعیت ترافیکی تبریز اجرا می شود.
«محمدرضا روشنی» با تاکید بر اینکه حمل و نقل و ترافیک بر مولفه‌های شهری زیادی تاثیر می‌گذارد، می افزاید: اقتصاد و عدالت شهری از موضوعات مرتبط با حمل و نقل است و ساخت و سازهای جدید، مسیرگشایی و تعریض معابر در این مسایل تاثیر می گذارد.
وی با اشاره به نقش تقاطع‌های غیرهمسطح در کاهش ترافیک شهری اظهار می کند: با تکمیل و بهره برداری از تقاطع های غیرهمسطح شهدای قراملک و شهید مالک رحمتی، ترافیک شهری در بازگشایی مدارس به شکل محسوس کاهش یافته است.
روشنی، ادامه می دهد: دوربین‌های ثبت تخلفات رانندگی تنها کارکرد ترافیکی ندارد بلکه نظم و انضباط شهری را نیز به همراه دارد و بر اساس آمار مراجع ذیربط نصب فاز اول این دوربین ها در سطح شهر موجب کاهش ۲۵ درصدی جرایم شده است.
