سرویس مدارس برخلاف سال‌های گذشته امسال براساس یک آیین‌نامه جدید به شهرداری‌ها و دهیاری‌ها واگذار شده است و آموزش و پرورش تنها «نظارت» بر این حوزه را بر عهده دارد. در این راستا، انعقاد هرگونه قرارداد بین مدارس و مجموعه‌های تابعه با پیمانکاران ممنوع است.
برای سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ هرگونه دخالت مدیر یا سایر مسئولان و عوامل مدرسه یا ادارات کل آموزش و پرورش در حوزه حمل‌ونقل دانش‌آموزی یا انعقاد هرگونه قرارداد بین مدارس و مجموعه‌های تابعه با پیمانکاران ممنوع است. (ادارات آموزش و پرورش باید با مدارس متخلف برخورد قانونی لازم را داشته باشند و در صورت احراز تخلف، مدیر یا موسس مدرسه غیردولتی خاطی را به شورای نظات استان و در مدارس دولتی به هیات تخلفات اداری معرفی کنند)، این کار کاملا به شهرداری‌ها و دهیاری‌ها واگذار شده و آموزش و پرورش فقط نقش «ناظر» خواهد شد.
تمام امور مربوط به حمل‌ونقل دانش‌آموزان در سامانه الکترونیکی پایش ناوگان دانش‌آموز (سپند) به نشانی https://irtusepand.ir متعلق به وزارت کشور انجام می‌شود.
شرایط رانندگان برای دریافت گواهی صلاحیت
طبق آیین‌نامه جدید همه رانندگان ناوگان دانش‌آموزی باید دارای گواهی صلاحیت معتبر از مرجع صدور گواهی باشند. دارابودن گواهینامه رانندگی معتبر که سه سال از صدور آن گذشته باشد، دارابودن گواهی سلامت جسمانی و روانی، گواهی عدم سوءپیشینه، عدم محکومیت به محرومیت یا محدودیت‌های رانندگی، دارابودن گواهی معتبر عدم اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان، داشتن صلاحیت حداقل پایان دوره اول متوسطه یا سوم راهنمایی نظام قدیم و تابعیت جمهوری اسلامی ایران از جمله شرایط رانندگان برای دریافت گواهی صلاحیت است.
گواهی صلاحیت رانندگان برای رانندگان دارای گواهی فعالیت معتبر تاکسیرانی و یا اتوبسرانی در شهرداری‌ها صادر می‌شود. طبق این آیین‌نامه ارائه خدمات حمل‌ونقل به دانش‌آموزان پسر در مقطع متوسطه اول و دوم بر عهده رانندگان مرد و اولویت ارائه خدمات حمل‌ونقل به دانش‌آموزان مدارس دخترانه با بانوان است.
ادارات آموزش و پرورش استثنایی در هر استان موظفند برای ارتباط رفتاری و اجتماعی صحیح با کودکان و دانش‌آموزان دارای معلولیت و آشنایی با ویژگی‌های آن‌ها، آموزش‌های لازم را به رانندگان ناوگان دانش‌آموزان استثنایی ارائه دهند.
راننده ناوگان دانش‌آموزی موظف است از سوارکردن افراد متفرقه در ناوگان دانش‌آموزی و هنگام ارائه خدمات حمل‌ونقل دانش‌آموزی خودداری کند و ظرفیت هر وسیله را برابر مندرجات تعیین شده در کارت شناسایی خودرو مراعات کند.
شرایط و ضوابط ناوگان دانش‌آموزی به شرح زیر است:
۱. خودروهای با ظرفیت چهار نفر به بالا
۲. دارابودن معاینه فنی و بیمه‌نامه شخص ثالث معتبر
۳. مجهز بودن به وسایل ایمنی از جمله کمربند، کمک‌های اولیه و کپسول اطفای حریق
۴. دارابودن برچسپ مندرج در سامانه و مجهز بودن به سایر علائم ممیزه ویژه حمل‌ونقل دانش‌آموزی منطبق با ضوابط مصوب اعلامی شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور
وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است به نحوی برنامه‌ریزی کند که شرکت‌های خودروساز نسبت به تولید حداقل در هر سال ۵۰۰ دستگاه ناوگان دانش‌آموزی اقدام کنند.
شرایط مراقبان دانش‌آموزان در ناوگان دانش‌آموزی
شرایط و ضوابط مراقبان دانش‌آموزان در ناوگان دانش‌آموزی به شرح زیر است:
۱. دارابودن گواهی عدم سوءپیشینه موثر کیفری
۲. تاهل (مردان)
۳. دارابودن گواهی سلامت جسمانی و روانی
۴. دارابودن گواهی عدم اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان
۵. گذراندن دوره‌های آموزشی موردنیاز از مراجع ذی‌صلاحطبق آیین‌نامه حمل و نقل دانش‌آموزی، از خدمات مراقبان فقط در خودروهای جمعی شامل مینی‌بوس و اتوبوس استفاده می‌شود.
حضور مراقب در ناوگان بنا به اختیار و انتخاب والدین است و مراتب در قرارداد بین والدین و پیمانکار به لحاظ دستمزد مراقب درج می‌شود.
تامین و انتخاب و معرفی و آموزش این مراقبان بر عهده پیمانکار است و تایید و نظارت و پایش آن‌ها بر عهده انجمن اولیا و مربیان مدرسه است.
مراقبان ناوگان دانش‌آموزی دخترانه حتما و الزاما باید از بین بانوان و در ناوگان پسرانه در مقاطع دوره‌های متوسطه اول و دوم الزاما باید مرد باشند.
شرایط فعالیت پیمانکاران در حوزه حمل‌ونقل دانش‌آموزی
فعالیت پیمانکاران در حوزه حمل‌ونقل دانش‌آموزی منوط به دارا بودن شرایط زیر است:
۱. اخذ گواهی صلاحیت از مرجع صدور گواهی صلاحیت
۲. داشتن اساس‌نامه و شماره ثبت
۳. به‌کارگیری خودرو و رانندگان دارای گواهی صلاحیت
۴. انعقاد قرارداد با مرجع صدور گواهی صلاحیت
شرکت‌های ارائه دهنده خدمات هوشمند مسافر (اینترنتی) از بند ۱ این ماده (اخذ گواهی صلاحیت از مرجع صدور گواهی صلاحیت) مستثنی هستند.
پیمانکاران باید ترتیبی اتخاذ کنند که مدت زمان رفت یا بازگشت دانش‌آموزان با ناوگان دانش‌آموزی در حوزه شهری از یک ساعت تجاوز نکند. آن‌ها باید اطلاعات قرارداد بین خود و والدین را هم در سامانه ثبت کنند.
دریافت هرگونه مبلغ بیش از بهای خدمات حمل‌ونقل دانش‌آموزی مصوب شورای شهر/ روستا و خارج از عناوین مصوب تخلف محسوب می‌شود.
اطلاعات مربوط به متقاضیان حمل و نقل دانش‌آموزی باید تا پایان مردادماه در سامانه ثبت شود.
براساس آیین‌نامه جدید حمل‌ونقل دانش‌آموزی، هرگاه راننده خودروی مدارس بیش از سه بار مرتکب تخلفات رانندگی از قبل سرعت غیرمجاز و انحراف به چپ، عبور از چراغ قرمز و … شود گواهی صلاحیت وی برای مدت یک‌سال ضبط می‌شود. پلیس راهنمایی و رانندگی موظف است هر ۶ ماه یک بار وضعیت تخلف از مقررات راهنمایی و رانندگی رانندگان خودروهای مدارس را به ادارات آموزش و پرورش و شهرداری و بخشداری اعلام کند.
براساس آیین‌نامه جدید، نظارت بر خدمات ارائه شده در حمل‌ونقل دانش‌آموزی، سیاست‌گذاری جهت ارتقای کمیت و کیفیت خدمات، بررسی و تایید برنامه اجرایی هر سال تحصیلی، مرجع صدور گواهی صلاحیت، بررسی گزارش تخلفات و … در هر شهرستان بر عهده شورای هماهنگی ترافیک شهرستان است.
طبق آیین‌نامه جدید «حمل‌ونقل دانش‌آموزی»، حمل‌ونقل دانش‌آموزان به اردوهای دانش‌آموزی مشمول این آیین‌نامه نیست و تابع ضوابط تعیین‌شده در دستورالعمل اجرایی اردو و بازدید دانش‌آموزی است.
برای اطلاع وزارت آموزش و پرورش از روند حمل‌ونقل دانش‌آموزی و آگاهی از وضعیت خدمات ارائه شده، دسترسی به سامانه برای اداره کل انجمن اولیا و مربیان و اداره کل آموزش و پرورش هر استان باید اختصاص یابد.
دولت باید براساس قانون حمایت از حقوق معلولان، هزینه‌های مربوط به تامین حمل و نقل دانش‌آموزان استثنایی را در اختیار شهرداری‌ها و سازمان بهزیستی برای انجام خدمات (سرویس) رایگان در این حوزه قرار دهد.
