درحالی‌که حراج سکه توانسته بخش زیادی از حباب آن را تخلیه کند، اما ضعف در اطلاع‌رسانی درباره شیوه حراج نیز مشهود است.
گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ بانک مرکزی برای کنترل حباب قطعات مختلف سکه از اسفند سال گذشته حراج سکه را در دستور کار خود قرار داده و توانسته است بخشی از افزایش قیمت‌ها در بازار سکه را کنترل کند.در اولین حراجی ربع‌سکه طلا با ضرب سال ۱۳۸۶ عرضه و به‌مرور انواع قطعات سکه نیز افزوده شد و اکنون در جدیدترین حراج، انواع سکه با ضرب سال ۱۴۰۳ عرضه شده است.
اهداف اولیه از عرضه سکه توسط بازارساز
بانک مرکزی در راستای انجام وظایف و اختیارات خود بر اساس جزء ۲ بند (ب) قانون بانک مرکزی ج.ا.ا (خریدوفروش طلا و ارز باهدف مدیریت بازار و حفظ ارزش ذخایر بین‌المللی کشور) و جزء ۳ بند (ج) ماده ۴۴ قانون مزبور (خریدوفروش شمش، طلای مسکوک و سایر فلزات گران‌بها به‌عنوان یکی از روشهای مجاز برای مدیریت ذخایر ارزی) و به‌منظور مدیریت بازار سکه و نیز تسهیل دسترسی متقاضیان به مسکوکات طلا، در کنار ایجاد امکان عرضه شمش طلا (توسط تولیدکنندگان و واردکنندگان طلا)، در چارچوب دستورالعمل اجرایی معاملات سکه طلا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، به عرضه و حراج عمومی انواع قطعات سکه در مرکز مبادله ارز و طلا پرداخته است.
حباب قیمت‌ها شکسته شد
بررسی‌ها نشان می‌دهد از زمان اعلام خبر عرضه سکه با تاریخ ۱۴۰۳، حباب سکه با کاهش ۳۰ درصدی روبرو شده و فاصله قیمتی سکه طرح قدیم و جدید نیز به‌شدت کاهش‌یافته است.کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند با افزایش عرضه سکه‌های ۱۴۰۳، علاوه بر حباب قیمتی سکه، فاصله قیمتی انواع سکه نیز کاهش بیشتری پیدا کند.
چقدر سکه در مرکز مبادله خریداری شد؟
آمار عملکرد عرضه مسکوکات طلا در این مرکز طی ۳۰ نوبت انجام شده از تاریخ ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ تا تاریخ ۱۴ آبان ۱۴۰۳، حاکی از آن است که از مجموع حدود یک میلیون و ۴۳ هزار سفارش ثبت شده قطعات مختلف سکه در این مرکز، تعداد ۱۲۴ هزار قطعه سکه تمام بهارآزادی، ۸۱ هزار قطعه نیم‌سکه بهارآزادی و ۲۲۵ هزار قطعه سکه ربع بهارآزادی (مجموعاً حدود ۴۳۱ هزار قطعه انواع سکه)، به خریداران تخصیص‌داده‌شده است.
سازوکار حراج سکه چگونه است؟
مرکز مبادله در حراج‌های خود از سازوکار با فرایند حراج بر مبنای اولویت قیمت-زمان و بر حسب قیمت پیشنهادی متقاضی خرید در هر سفارش استفاده کرده است.باتوجه‌به سازوکار تعریف شده برای حراج قطعات سکه در مرکز مبادله مبنی بر سفارش‌گیری بدون محدودیت در دامنه و همچنین تعیین کف قیمت به‌منظور عرضه قطعات سکه در هر حراج متناسب با شرایط بازار و برخی شاخص‌های اقتصادی، اینکه تعداد معاملات تسویه شده همواره کمتر از میزان ثبت سفارش‌ها است حاکی از آن است که تقاضای کافی و مؤثر در کف قیمت تعیین شده وجود ندارد؛ همچنین میانگین قیمت حراج‌های برگزار شده نیز کمتر از قیمت بازار بوده که این هم گواه بر موفقیت حراج سکه دارد.
مزیت‌های حراج سکه
کامران رحیمی، کارشناس اقتصاد ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس درباره مزیت‌های حراج به شیوه فعلی سکه گفت: فرایند حراج سکه، نسبت به سیاست‌های پیشین بانک مرکزی در حوزه مدیریت بازار طلا (نظیر پیش‌فروش سکه طلا یا عرضه سکه طلا در ابعاد گسترده)، از مزیت‌های خوبی برخوردار است.این استاد دانشگاه ادامه داد: این مزیت‌ها نظیر شفافیت بیشتر قیمت، عدم ایجاد تقاضای اضافی در بازار، حفظ تعادل منابع و مصارف و حفظ سطح ذخایر طلای بانک مرکزی بوده است.وی افزود: با این روش بازارساز توانسته علاوه بر تأمین مناسب و سازمان‌یافته نیاز بازار، از شکل‌گیری تقاضای سفته‌بازی نیز جلوگیری کند. رحیمی تأکید کرد: این اقدام بانک مرکزی ضمن کاهش فشار تقاضا در بازار، بر تعدیل قیمت سکه عمدتاً با تخلیه حباب قیمتی نیز اثرگذار خواهد بود.
اطلاع‌رسانی پاشنه آشیل حراج سکه
از زمان آغاز حراج سکه تا آخرین مرحله که موفق‌ترین مرحله آن نیز بوده است، موضوع اطلاع‌رسانی شفاف در خصوص زمان حراج و فرایندهای آن تبدیل به یک پاشنه آشیل شده است. بازارساز در همین مدت توانسته بخش زیادی از حباب سکه را کاهش داده و به بخشی از هدف خود برسد. اما کاهش تعداد شرکت‌کنندگان در حراج نشان می‌دهد تعداد افراد حاضر مطلع در خصوص این موضوع فراگیری زیادی نداشته است.به نظر می‌رسد مرکز مبادله برای اثرگذاری بیشتر اقدام خود باید اطلاع‌رسانی‌های بیشتری از شیوه حراج داشته باشد تا افراد بیشتری از این طریق به تبدیل دارایی خود اقدام کنند.
تحویل سکه به شیوه ای نا متعارفیکی از موضوعاتی که خریداران سکه مطرح می کنند به مساله تحویل نامتعارف سکه ها باز می گردد.سکه هایی که از زمان حراج سکه در بورس تاکنون به خریداران تحویل داده شده، بدون پلمب و هولوگرام بوده و در معرض آسیب فیزیکی قرار دارد.کاهش قیمت سکه های عرضه شده در بورس و حراج در زمان فروش نیز به همین دلیل بوده و به نظر می رسد بانک‌مرکزی باید در این زمینه تدبیر خاصی بیاندیشد.
