خانوار مهاجران بیش از ایرانی‌ها از کالاهای یارانه‌ای بهره می‌برند

وحید شقاقی‌شهری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره تبعات اقتصادی جمعیت مهاجران غیرقانونی به کشورمان اظهار داشت: اولین موضوعی که باید به آن تاکید داشت هنر منحصر به فرد در ایران است که می‌توانیم مسائل کوچک را به مساله بزرگ تبدیل ‌کنیم، در ادامه مسائل بزرگ را به چالش و چالش را به بحران تبدیل می‌کنیم و پس از اینکه به بحران رسیدیم به دنبال راهکار برای حل این بحران هستیم. این موضوع نشان‌ دهنده کیفیت بسیار پایین نهاد و حکمرانی اقتصادی سیاسی ایران است که البته در بسیاری از موضوعات و حوزه‌ها این فرایند بد را طی می‌کنیم اما گاها وسعت و عمق بحران آنقدر زیاد است که برون رفت از آن از توان نهاد اجرایی دولت خارج است. نه تنها در حوزه اتباع خارج و مهاجران غیرقانونی بلکه در مساله آب ، فرونشست زمین، صندوق‌های بازنشستگی و … درگیر این چرخه معیوب هستیم. دلیل این وضعیت این است که نهاد دولت ضیعف است و نهاد دولت هوشمند و مقتدر و آینده نگر نداریم البته بدیهی است که  منظور از نهاد دولت، دولت چهاردهم نیست و این نهاد ضعیف، تمام دولت‌ها را شامل می‌شود.

بار مالی مضاعف ورود فرزندان مهاجران افغان به مدارس دولتی ایران  

وی با اشاره به مساله و بحران مهاجران غیر قانونی افغان در کشورمان ادامه داد: با بسیاری از کنشگران مرزی و مسئولان و مدیران ارشد درباره اتباع صحبت کرده‌ام و کاملا روشن بود که این بی‌نظمی‌ها و آشفتگی‌های معاجران افغان، کشور را وارد یک بحران می‌کند و این بحران در ابعاد سیاسی ، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و آموزشی خود را نشان می‌دهد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه مساله اتباع خارجی و مهاجران افغان فقط بُعد اقتصادی ندارد، گفت: این مساله تمام حوزه‌ها را درگیر می‌کند، در بحث آموزش تبعات این مساله را می‌بینیم و در هفته اول مهر، مدارس بازگشایی شدند و بخشی زیادی از فرزندان افغان‌ها باید وارد مدارس دولتی کشورمان شوند در حالی که مدراس دولتی ظرفیت پذیرش فرزندان ایران را هم ندارند و از حیث کمبود معلمان، کمبود تجهیزات و فضای آموزش دچار چالش هستیم. حالا این حجم گسترده فرزندان افغان هم به این ظرفیت محدود مدارس دولتی اضافه می‌شوند و این یک بار مالی به وزارت آموزش و پرورش و دولت تحمیل می‌کند.

مهاجران غیر قانونی افغان  بمب‌های ساعتی هستند

شقاقی‌شهری تاکید کرد: موضوع مهم این است که این مهاجران غیرقانونی با این حجم وسیع، هویت مشخصی ندارند و پیگیری مسائل فرهنگی این مهاجران کار سختی است و این افراد مانند بمب‌های ساعتی هستند. می‌توانند امروز در کشورمان مرتکب هر تخلفی شوند و فردا به افغانستان برگردند و از آنجایی که این افراد هویت مشخص ندارند، قابل شناسایی نیستند و ردیابی و پیگیری آنها در افغانستان امری غیر ممکن است.

وی افزود: تعداد زیادی از مهاجران افغان از حیث سطح تحصیلات و از حیث فرهنگی هم در سطوح پایینی قرار دارند بنابراین بار سنگینی را بر حوزه فرهنگ ایران تحمیل می‌کنند. همچنین به گفته بسیاری از متخصصان حوزه سیاسی ، این حجم از مهاجران از حیث امنیتی هم مشکلاتی را ایجاد کرده‌اند.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به عدم آمار و اطلاعات دقیق از مهاجران غیر قانونی افغان، گفت: موضوع مهم این است که عدد مشخصی از جمعیت اتباع خارجی و مهاجران افغان هنوز اعلام نشده که این یک ابهام بزرگ ایجاد می‌کند، جمعیت این مهاجران از 6 میلیون نفر تا 11 میلیون نفر اعلام شده بنابراین هیچ آمار و اطلاعاتی از مهاجران افغان نداریم چراکه به صورت غیر قانونی وارد کشور شدند و کار را در تمام حوزه‌ها برای ما سخت کرده‌‌اند. همین موضوع که آمار دقیق از تعداد، سطح تحصیلات، وضعیت تاهل، وابسته بودن آن به مذاهب و قوم و قبیله‌های مختلف برای سیاست‌گذاران علامت سوال زیادی را ایجاد کرده و از آنجایی که این افراد  هیچ شناسنامه‌ مشخصی ندارند، مساله ساماندهی را سخت‌تر می‌کنند.

شقاقی‌شهری ادامه داد: ایراد اساسی این است که ایران بر پایه یارانه‌های پنهان و نظام یارانه‌ای گسترده اداره می‌شود اما در بسیاری از کشورهای دنیا نظام اقتصاد بازار حاکم  و وقتی بازار آزاد حاکم  باشد دولت به این گستردگی یارانه نمی‌پردازد و از سوی دیگر در آن کشورها یارانه به صورت نقدی واریز می‌شود یا به حوزه‌های بهداشت و آموزش و حمل و نقل عمومی و به مختص خانوار تعلق می‌گیرد اما در ایران یارانه به صورت گسترده و بی‌حساب و کتاب و فله‌ای توزیع می‌شود و حدود 127 میلیارد دلار یارانه پنهان انرژی اختصاص پیدا کرده که بعد از روسیه، کشور دوم در دنیا در اختصاص یارانه انرژی هستیم.

وی اظهارداشت: وقتی به نان، آب، برق و حمل و نقل یارانه‌های گسترده تخصیص پیدا می‌کند، تمام مهاجران غیر قانونی هم به راحتی به یارانه‌ها دسترسی پیدا می‌کنند و باید توجه داشت که بُعد خانوار مهاجران زیاد است و در حالی که بُعد خانوار ایرانی‌ها حدود 3.5 تا 4 نفر است، این عدد برای خانوار افغان به بیش از 5 نفر می‌رسد. حال اینکه سطح درآمد خانوار افغان  پایین است و بیشتر به سمت کالاهای یارانه‌ای می‌روند. در حالی که دولت درگیر تامین منابع یارانه‌ای بوده این حجم وسیع از مهاجران غیرقانونی افغان هم به استفاده کننده از یارانه اضافه شدند.

ورود افغان‌ها به مشاغل میانی در ایران

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه این جمعیت قابل توجه مهاجران غیرقانونی افغان بازار کار را هم بهم ریخته است، گفت: موضوع مهم این است که مهاجران افغان وارد مشاغل میانی شده‌اند در حالی که پیش از این افغان‌ها تنها به رشته‌های مشاغل سخت می‌توانستند ورود کنند.

مسئولان دولت گذشته باید پاسخگو باشند

شقاقی‌شهری ادامه داد: این مهاجران هزینه‌های آموزشی، هزینه‌های یارانه‌ای را بالا برده‌اند و بازار مسکن را بهم ریخته‌اند. مهمتر اینکه هزینه‌های نیروی انتظامی را بالا برده و منجر به ایجاد ناآرامی‌ها شدند و هزینه غیرمستقیم به جامعه وارد کرده‌اند. ورود مهاجران غیر قانونی، خطایی بود که دردولت‌های گذشته مرتکب آن شدند و باید امروز پاسخگو باشند.

وی تاکید کرد: هیچ گونه مزیتی در ورود این میزان مهاجر غیرقانونی نمی‌بینیم. درست است که در همه جای دنیا در روابط همسایگی وقتی کشوری با بحران مواجه می‌شود، کشورهای همسایه پذیرای یک میزان مشخصی مهاجر می شوند اما ورود مهاجران ضبط و ثبت شده بوده و مهاجرت زمان دار است برای مثال مشخص می‌کنند که 100 هزار مهاجر در مدت زمان 3 سال در کشور بمانند و بعد از آن مدت از کشور خارج شوند.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه این مشکلات ناشی از کیفیت پایین نهاد دولت است، اظهار داشت: از آنجایی که کیفیت نهاد دولت پایین است و هوشمندی و تدبیر به هنگام و آینده‌گری را ندارد، کشور مدام وارد بحران می‌شود. مساله اتباع افغان را 3 الی 4 سال گذشته باید با برنامه‌ریزی حل می‌کردیم اما به دلیل عدم رسیدگی امروز این مساله به بحران تبدیل شده‌است.

شقاقی‌شهری گفت: از آنجایی که زاد و ولد افغان‌ها زیاد است و نرخ باروری بالایی دارند، چالش‌های زیادی را برای کشور ایجاد می کند و حتی موجب تغییر ساختارهای فرهنگی ایران می‌شوند و حتی می‌توانند ضریب هوشی ایرانیان را کاهش دهند چراکه این مهاجران از خانوار فقیر هستند و می‌دانیم ضریب هوشی ارتباط مستقیم با درآمد و فقر دارد. از سوی دیگر هر چه این افراد ماندگارتر باشند، برگشت آنها ابه افغانستان سخت‌تر می‌شود. مهاجران وارد بازار کار شدند و به مرور زمان ارتباطات خود را افزایش می‌دهند و در نهایت ماندگار می‌شوند.

استفاده افغان‌ها از حفره قانونی برای مالکیت انواع دارایی

این کارشناس اقتصادی با اشاره به خلا و حفره قانونی که افغانها از آن برای خرید انواع دارایی از جمله ملک و زمین استقفاده می‌کنند، اظهار داشت: حفره‌هایی در قانون وجود دارد که افغان‌ها از همانجا برای خرید ملک، و خودرو و… ورود و نفوذ می کنند. طبق قانون خارجی‌ها می توانند با ثبت شرکت سرمایه گذاری نسبت به خرید انواع دارایی اقدام کنند و الان هم اقغان‌ها به صورت فامیلی یک شرکتی را تاسیس و زمین و ملک و خودرو را به نام آن شرکت خریداری می‌کنند و اموال خریداری شده به نام شرکت است.

وی ادامه داد: این مساله باید 3 الی 4 سال گذشته حل می‌شد اما نهاد دولت گذشته با این ادبیات که افغان‌ها مهمان ما هستند متاسفانه کشور را وارد فاز بحران کردند و الان هم این مسئولان رفته‌اند و دیگر پاسخگو نیستند و این بحران برای دولت چهاردهم باقی مانده است و هزینه‌ آن را مردم می‌پردازند. افغان‌ها هزینه آموزشی، امنیتی را بالا بردند و یارانه‌ها را استفاده می‌کنند و هزینه‌های فرهنگی، اجتماعی کشور را افزایش دادند و حتی باعث تغییر سبک زندگی در ایران می‌شوند و بار سنگین روانی به جامعه ایرانی و خانواده ایرانی تحمیل می‌کنند.