نمایشگاه‌های کتاب استانی بعد از ۵ سال وقفه، این بار با شیوه جدید در آذربایجان شرقی برگزار شد؛ طرحی که فروش یکپارچه نام گرفت تا هزینه حضور ناشران را به صفر برساند.
شیوه جدید برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی بعد از ۵ سال وقفه، مبتنی بر کاهش هزینه ناشران برای شرکت در این دست نمایشگاه‌هاست. طبق گفته‌های علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران نیازی نیست ناشران برای شرکت در نمایشگاه‌های کتاب استانی، پولی بپردازند و نیرویی اعزام کنند. محصولاتشان را تحویل می‌دهند و خانه کتاب برایشان می‌فروشد.
اما احمد عطایی، مدیر انتشارات قدر ولایت درباره ایراداتی که این طرح دارد، می‌گوید: آقای رمضانی (مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات) ایرادات من را درباره نمایشگاه کتاب بدون حضور ناشران پذیرفت، ولی گفت فعلا این روش را پیش گرفته‌ایم؛ فرهنگ، حوزه آزمون و خطای مدیران نیست و نباید اجازه دهیم این الگوی نمایشگاه به تهران تسری پیدا کند».
مهم‌ترین دلیلی که مانع از حضور این ناشر در نمایشگاه کتاب تبریز شده است، شیوه برگزاری جدید است.
فروش یکپارچه کتاب در غیاب ناشر
در شیوه جدید برگزاری نمایشگاه‌های استانی، کتاب‌ها به صورت امانی از سوی ناشر به خانه کتاب داده می‌شود و این «خانه» در نمایشگاه مقصد، فروشی یکپارچه ایجاد می‌کند. مثلاً اگر مخاطبی خواست کتاب دانشگاهی بخرد، کتاب مورد علاقه‌اش را در یک سالن مشخص انتخاب کند؛ نه با مراجعه به ناشران گوناگون. در موضوعات عمومی، تخصصی و دانشگاهی، کودک و نوجوان و کمک درسی هم سالن‌ها و بخش‌های مشخصی پیش‌بینی شده است. در این شیوه، ناشران استان میزبان، غرفه جداگانه‌ای برای خودشان دارند.
یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص تغییرات اعمال شده نیز اینطور پاسخ داده است: «به دلیل هزینه‌های سنگین ناشی از حضور مستقل ناشران که از حضور منصرف می‌شدند و فضا در اختیار واسطه‌های فروش قرار می‌گرفت و کتاب‌های باکیفیت به نمایشگاه آورده نمی‌شد، این تصمیم را گرفتیم.»
حضور برای ناشران بزرگ مهم است
اما این نحوه برگزاری، اعتراض ناشران مطرحی را به همراه داشته است؛ ناشرانی که ارتباط با مشتری برایشان اهمیت دارد. البته این مدل اجرا برای ناشران کوچک امری قابل قبول است، اما ناشرانی که بیش از یک هزار عنوان دارند و از این بین هم ۱۰۰ عنوان پرفروش دارند، نفس حضور، توزیع و تبلیغ توسط خودشان مهم است. علی رمضانی هم در این باره گفته است که ناشران، تولیدکننده کتاب هستند و باید توجه‌شان به تولیدات آینده باشد؛ نه تأمین نیرو و هزینه‌های حضور و….
مدیر راه‌یار: فروش یکپارچه احتمالا موفق نمی‌شود
یاسر عسگری، مدیر انتشارات راه‌یار که در این دوره شرکت کرده است، می‌گوید: «طرح یکپارچه احتمالا موفق واقع نشود؛ چرا که ناشران بزرگ و معروف به دلیل حضور نداشتن ضرر می‌بینند و شاکی شده‌اند، اما برای ناشرانی که آثارشان محدود است، خوب است.»
سپهری: طرح یکپارچه از غرفه‌های شلوغ تمرکززدایی می‌کند
محمدرضا سپهری، فعال حوزه کتاب و روزنامه‌نگار فرهنگی درباره نقاط قوت این طرح می‌گوید: این مدل یک حُسن دارد؛ اینکه از غرفه‌های شلوغ تمرکززدایی می‌کند تا مخاطبان همه آثار را در کنار هم ببینند. به طور مثال در نمایشگاه کتاب تهران مخاطبان فقط به غرفه‌های مورد نظرشان سر می‌‌زنند و سایر آثار ناشران دیده نمی‌شود، اما با این روش که همانند هایپرمارکت‌هاست، دیگر نیازی نیست مخاطب از غرفه این ناشر به غرفه آن ناشر سر بزند؛ بلکه در سالن ادبیات همه رمان‌ها را می‌تواند کنار هم ببیند.
در هفدهمین دوره از نمایشگاه کتاب تبریز که در مهر سال ۱۳۹۸ برگزار شد ۱۵۰ هزار عنوان اثر داخلی و ۲۵ هزار عنوان خارجی از ۹۰۰ ناشر حضور داشت، اما در دوره هجدهم که دیروز یکشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۲ به پایان رسید، مجموعاً ۴۰ هزار عنوان از حدود ۵۰۰ ناشر شرکت داده شد.
