ایرنا- رفوگران و مرمت کاران فرش ایرانی به خاطر شرایط تحریمی و مشکلات داخلی از جمله قطع شدن بیمه و نبود امنیت شغلی به ترکیه مهاجرات می کنند و ترکیه با سوءاستفاده از هنر و تخصص این هنرمندان و با ایجاد ارزش افزوده بالا، درآمدهای میلیون دلاری کسب می کند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، هنرمندانی که با دستان پینه بسته به گونه ای تار و پود و نقشه فرش ها را به یکدیگر گره زده و ترمیم می کنند که از روز اول نیز بهتر می شود. فرش های قدمت داری که به خاطر پارگی، پوسیدگی یا بیدزدگی نیاز به ترمیم دارند با دستان هنرمند مرمت کاران به ظرافت و زیبایی و با استفاده از الیاف مصنوعی و طبیعی و قرینه با نقشه های فرش ترمیم می شوند که گویی از روز اول، نخ نما نشده بودند.
رفوگری فرش هنر و تخصصی نیست که به راحتی قابل یادگیری باشد بلکه نیاز به دانش، تجربه و ظریف کاری دارد، روفگر هنری است که هزینه های وارده و خسارت ها را کاهش می دهند و ارزش افزوده فرش را بالا می برد، ضمن اینکه رفوگری تنها به فرش های دستباف اختصاص ندارد بلکه انواع فرش دستباف و ماشینی، تابلو فرش و سایر فرش را مورد مرمت قرار می دهد.
هرچند مرمت گران و رفوگران فرش با بازسازی فرش به ارزش افزوده آن کمک می کنند اما خودشان با مشکلات عدیده ای روبرو هستند که منجر شده است تا با مهاجرت از ایران، حرفه خود را در اختیار مردمان سایر کشورها از جمله ترکیه قرار دهند.
چندی پیش مهاجرت مرمت گران به ترکیه هشداری برای صنعت فرش ایران بود تا با آسیب شناسی در این عرصه جلوی این گونه فرار مغز هنرمندان گرفته شود. در این باره مرتضی حاجی‌آقا میری رئیس کمیسیون فرش اتاق ایران با گلایه از مشکلات مرمت کاران گفته بود که متأسفانه بخشی از طراحان فرش ایرانی به ترکیه مهاجرت کردند که به خاطر مشکلات این صنف و قوانین داخلی از جمله آیین نامه های گمرکی در خصوص بازگشت فرش‌های صادراتی به کشور، مشکل تعهد ارزی و سایر موارد است.
میری تاکید کرده بود که هفت سال است پیگیر رفع این مشکل از طریق دولت و مجلس هستیم اما همچنان مشکل پابرجاست در صورتی که شرایط این صنف بهبود پیدا نکند موج مهاجرت فعالان فرش ادامه‌دار خواهد شد.
این هشدار، زنگ خطری را برای مسئولان و متولیان امر به صدا درآورده است تا با اصلاح و بازنگری قوانین دست و پا گیر، حفظ امنیت شغلی ، بیمه و معیشت مرمت کاران و سایر مباحث از مهاجرت آنان جلوگیری کنند.در این باره با زهرا کمانی رئیس مرکز ملی فرش ایران و عبدالله بهرامی رئیس کمیسیون صنایع دستی، فرش و گردشگری اتاق تعاون ایران به گفت و گو نشستیم.
قطع بیمه مرمت کاران ضربه به امنیت شغلی و معیشت خانوار
کمانی با گلایه از اینکه رفوگران شرایط خوبی ندارند می گوید: ۹۸ درصد رفوگران آقایان هستند که متاسفانه به خاطر شرایط کاری، بیمه های آنان قطع و از نظر امنیت شغلی دچار مشکل شدند.
وی اضافه می کند: مرمت کاران فرش به خاطر سیار بودن شرایط شغلی شان از کارگاهی به کارگاه دیگر تردد دارند، زمانی که بازرس بیمه می آید حضور ندارند و بعد از سه مرتبه عدم حضور و صدور اخطار دچار قطعی بیمه می شود که این امر نه تنها به خود مرمت کار آسیب می زند بلکه یک خانواده از خدمات بیمه و بازنشستگی در آینده محروم می شوند.
رئیس مرکز ملی فرش ایران اضافه می کند: مرمت کاران مجبور هستند در کارگاه های قالیشویی و یا کارگاه های فرش حضور پیدا کرده و اقدام به مرمت کنند از این رو مکان ثابت شغلی ندارند و امنیت شغلی آنان نیز دچار مشکل می شود.
وی با تاکید بر اینکه بیشتر قطعی بیمه را در حوزه رفوگری و مرمت داریم می‌گوید: ۲ میلیون بافنده، مرمت گر و رفوگر در کشور داریم که بیشترین مرمت کاران در استان تهران و بعد از آن در استان های اصفهان و آذربایجان شرقی و غربی است.
کمانی خاطر نشان می کند: ۱۲ هزار مرمت گر در تهران داشتیم که از سال ۱۳۹۶ با کاهش تعداد بیمه شدگان و قطعی بیمه ها اکنون تعداد آنان به ۲ هزار نفر رسیده است؛ ضمن اینکه در کنار بحث بیمه مشکلاتی از جمله آیین نامه های گمرکی در خصوص بازگشت فرش‌های صادراتی به کشور، مشکل تعهد ارزی و سایر موارد نیز در مهاجرت این رفوگران دخیل است.
جذب مرمت گران فرش ایرانی با ترفندهای ترکیه‌ای
وی با بیان اینکه مرمت کاران و رفوگران متخصص ترین افراد در حوزه فرش هستند ابراز می کند: این افراد تخصص بالایی دارند به گونه ای که رقبای ما در سایر کشورها چنین افرادی را ندارند، با اینکه رقبای ما، کپی گران ماهر در طرح ها و نقش های قالی های ایرانی هستند اما از نظر مرمت و تعمیر وضعیت خوبی ندارند.
رئیس مرکز ملی فرش ایران تاکید می کند: ترکیه از توانمندی رفوگران کشور ما استفاده و از ۲ سال گذشته آنان را جذب کرده است به گونه‌ای که ۵۰۰ میلیون دلار ارزش ارزآوری در این زمینه داشته است اگر ما دغدغه مند مهاجرت رفوگران از کشورمان هستیم باید در این زمینه تدابیری اندیشیده شود تا با برنامه ریزی حساب شده، از مهاجرت این صنف جلوگیری کنیم.
ایجاد پایانه تکمیل خدمات فرش هوشمند
وی بر ایجاد یک پایانه تکمیل خدمات فرش هوشمند در یکی از مناطق آزاد تاکید کرده و می گوید: باید پایانه ای ایجاد شود تا فرش ها بدون ورود به داخل کشور در این مرکز مورد مرمت قرار گرفته و از همان جا به کشور مقصد بازگردند.
کمانی اضافه می کند: اکنون روند رو به بهبود است برای فرش های عبور موقت موانع سخت گمرکی وضع شده بود که اکنون تضامین نقدی به تعهد ارزی و ضمانتنامه تبدیل شده است و این امر یک حرکت خوبی است که می تواند تا حدی مشکل این صنف را حل کند.
وی عنوان می کند: قانون پیمان‌سپاری ارزی برای صنف مرمت کار بسیار آزاردهنده است ضمن اینکه عبور موقت فرش دستبافت باید در زمان محدود انجام شود، عبور موقت در صنعت فرش به فرش هایی گفته می شود که از کشور خارج شده است ولی بر اساس پارگی، بیدخوردگی و فرسودگی معیوب شده و نیاز به مرمت دارند از این رو به کشورمان بازگشت داده می شود تا مورد ترمیم قرار گرفته و به چرخه استفاده بازگردد.
رئیس مرکز ملی فرش ایران اضافه می کند: از آنجایی که موضوع مرمت و تکمیل فرش دستباف در ایران مغفول مانده است، پس ترکیه به خوبی از غفلت ایران در این زمینه استفاده کرده و از توان رفوگران و مرمت‌کاران ایرانی برای ارزآوری استفاده کرده است در برخورد با این اقدام باید مشکلات این صنف از جمله کاهش تعرفه‌های واردات مواد اولیه تولید فرش، کنترل نوسانات ارزی، حذف قوانین دست و پا گیر، موضوع بیمه و آیین نامه های گمرکی، ایجاد مشوق های صادراتی را مورد کنکاش بیشتر قرار دهیم تا با تسهیل در موانع از خروج مرمت کاران جلوگیری کنیم.
چراغ سبز حمایتی ترکیه به مرمت کاران ایرانی
عبدالله بهرامی رئیس کمیسیون صنایع دستی، فرش و گردشگری اتاق تعاون ایران با اشاره به اینکه ارزش افزوده مرمت فرش بیش از تولید و صادرات بیشتر است به خبرنگار ایرنا می‌گوید: تعداد محدودی متخصص در حوزه طراحی و مرمت کاری فرش در کشور داریم که با تخصص و هنر خود اقدام به ترمیم فرش می کنند.
وی ادامه می دهد: فرش هایی که در ۵۰ سال گذشته صادر شده است نیاز به مرمت دارد و باید به خاستگاه اول خود بازگردانده شوند تا مورد تعمیر قرار بگیرند که متاسفانه قوانین گمرکی در خصوص بازگشت فرش های صادراتی به کشور منجر شد تا خریدارانی که نیاز به مرمت فرش هایشان دارند به کشور ترکیه بروند.
بهرامی تاکید می‌کند: توانمندی و تخصصی که مرمت کاران ایرانی در ترمیم و طراحی فرش دارند نه تنها در ترکیه بلکه در سایر کشورها وجود ندارد از این رو ترکیه با سیاست های تشویقی اقدام به جذب مرمت کاران ایرانی کرده است.
نه تنها قوانین بیمه ای در حق مرمت کاران اجرایی نشد، بلکه بیمه های آنان نیز قطع شد.
وی با بیان اینکه مرمت کاران و بافندگان قالی با مشکلات بیمه ای دست و پنجه نرم می کنند، می‌گوید: نه تنها قوانین بیمه‌ای در حق مرمت کاران اجرایی نشد بلکه بیمه های آنان نیز قطع شد؛ بیمه منجر به افزایش امنیت اجتماعی و شغلی افراد در جامعه می شود این در حالی است که ترکیه از این خلاءها استفاده کرده و با ارائه تسهیلات و جایگاه اجتماعی به مرمت کاران آنان را با آغوش باز استقبال کرد.
رئیس کمیسیون صنایع دستی، فرش و گردشگری اتاق تعاون ایران ابراز می کند: همزمان با خروج مرمت کاران به ویژه از آذربایجان شرقی، افراد بسیار ماهری که درحوزه مرمت فرش در دنیا بی نظیر بودند را از دست دادیم که این امر جای تاسف و حتی نگرانی برای سایر مرمت کاران وجود دارد.
صنعت فرش نیازمند تسهیلگری و سرمایه گذاری است/ مشکلات مرمت کاران را دریابید
وی با بیان اینکه صنعت فرش نیاز به تسهیلگری و سرمایه گذاری دارد می گوید: هنوز بعد از هفت سال از تحریم فرش ایران، دولت های مختلف در عمل به مشکلات این صنعت ورود نکرده و در اولویت قرار نداده اند این در حالی است که صنعت فرش ایران یک صنعت پویا و مورد جایگاه و رتبه بالا در جهان است.
بهرامی اضافه می کند: از سال ۱۳۸۸ به مدت ۱۰ سال باید یک میلیون نفر در صنعت فرش بیمه می شدند که از این تعداد نفر تنها ۵۲۰ هزار نفر تا سال ۱۳۹۲ بیمه شدند و بعد از آن به دلایل مختلف و سختگیری ها شدید بیش از نیمی از بیمه این افراد قطع شد یعنی ۳۳۰ نفر از چرخه بیمه حذف شدند و اکنون تنها ۱۸۵ هزار نفر بیمه شده در صنعت فرش کشور داریم.
این کارشناس با تاکید بر اینکه صنعت فرش باید به جایگاه واقعی خود برسد می گوید: صنعت فرش به خاطر جایگاه بالایی که در جهان قرار دارد مورد تحریم قرار گرفت این صنعت سهم قابل توجهی در اشتغال، ارزآوری، اصالت فرهنگ و هنر و … دارد که باید دولت ها به جایگاه این صنعت پی برده و تسهیل گری کنند، دولت به عنوان حمایت کننده بخش خصوصی، می تواند بحث های حمایتی و تشویقی را در راستای مباحث ارزی، تعرفه های گمرکی، تامین مواد اولیه و مباحث بازگشت ارز حاصل از صادرات و ایجاد بازارهای صادراتی را تسهیل کند.
برای جلوگیری از مهاجرت مرمت کاران بحث های حمایتی و تشویقی در راستای مباحث ارزی، تعرفه های گمرکی، تامین مواد اولیه و مباحث بازگشت ارز حاصل از صادرات و ایجاد بازارهای صادراتی تسهیل شود.رئیس کمیسیون صنایع دستی، فرش و گردشگری اتاق تعاون ایران خاطر نشان می کند: یکی از مهمترین مشکلات در صنعت فرش و علت خروج مرمت کاران بحث بازگشت ارز حاصل از صادرات است، یک ماه بعد از تحریم های خارجی، بانک مرکزی اعلام کرد که تاجر و صادر کننده فرش هر میزان فرش صادر کنند ظرف ۲ ماه باید ارز حاصل از صادرات به بانک مرکزی باز گردد این در حالی است که فروش فرش در دنیا بر پایه امانت به بازرگانان بوده و نقدی نیست که بتوان ظرف مدت کوتاه بازگشت ارز صورت بگیرد این امر منجر به عقب نشینی تجار از صادرات و کاهش ارزآوری و آمارهای صادراتی شد.
وی خواستار رسیدگی مسئولان و متولیان امر به جایگاه واقعی فرش و فرش بافان و مرمت کاران شد تا با رفع موانع از جلوگیری مرمت کاران جلوگیری شود.
اکنون بسیاری از مرمت کاران فرش ایرانی به خاطر بی مهری های در شرایط امنیت شغلی، بیمه ای و گمرکی با کوله ای از تجربه و تخصص بار سفر را به کشور ترکیه بسته اند و در مقابل ترکیه توانسته با ایجاد ارزش افزوده بالا از جایگاه تخصصی و توانمندان مرمت کاران استفاده کند و به نام هنرمندان ایرانی به جیب خود سود هنگفت برساند که اگر این داستان تلخ و بی توجهی ها ادامه داشته باشد زمینه مهاجرت سایر رفوگران و مرمت کاران فراهم خواهد شد.
