مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی کاهش تراز آب های زیرزمینی در استان را محسوس اعلام و اظهار کرد: از زمان سال آبی آغاز اندازه گیری در سال ۱۳۶۰ تاکنون، حجم آب های زیرزمینی استان یک میلیارد و ۴۳۴ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
وی اضافه کرد: بیشترین کاهش تراز آب از زمان آغاز اندازه گیری در حوضه های سه گانه مربوط به آبخوان مرند در حوضه آبریز رود ارس است که در ۴۲ سال گذشته حدود۲۱ متر پایین تر رفته و ۶۲۸ میلیون مترمکعب حجم آب در این آبخوان کمتر شده است.
غفارزاده ادامه داد: در این مدت، تنها وضعیت تراز و حجم آبخوان شیرامین در حوضه آبریز دریاچه ارومیه مثبت بوده و از زمان سال آبی آغاز اندازه گیری، تراز آب زیرزمینی در آن ۶۵ سانتی متر بالاتر آمده و حجم آن ۴۱۰ هزار مترمکعب بیشتر شده اما وضعیت دیگر آبخوان ها در حوضه های آبریز، هم از نظر تراز آبی و هم از نظر حجم کاهشی بوده است.
وی اضافه کرد: مساحت این آبخوان ها بیش از سه هزار و ۸۰۰ کیلومتر مربع است و تراز آبی و حجم ۲۴ آبخوان نسبت به سال آبی آغاز اندازه گیری منفی بوده و این زنگ خطری برای آب های زیرزمینی در استان است.
حجم آب های زیرزمینی استان در سال آبی جاری ۵.۸۵ میلیون متر مکعب بیشتر شده است
مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی به تراز و حجم آب های زیرزمینی در سال آبی جاری (اول مهرماه تاکنون) اشاره کرد و گفت: در این مدت و با اقداماتی که از سوی آب منطقه ای در راستای حفظ منابع آبی زیرزمینی صورت گرفته، حجم آب های زیرزمینی استان ۵.۸۵ میلیون مترمکعب بیشتر شده اما تراز آبی در مجموع، سه سانتی متر پایین تر رفته است.
با اقداماتی که از سوی آب منطقه ای در راستای حفظ منابع آبی زیرزمینی صورت گرفته، حجم این آبها ۵.۸۵ میلیون مترمکعب بیشتر شده اما تراز آبی در مجموع سه سانتی متر پایین تر رفته است.
غفارزاده ادامه داد: در سال آبی جاری تراز و حجم آبی ۱۰ آبخوان مثبت و ۱۵ آبخوان منفی بوده به طوریکه تراز آبی آبخوان شبستر – صوفیان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ۶۳ سانتی متر بالاتر آمده و حجم آبهای زیرزمینی نیز در این آبخوان ۱۵.۱ میلیون متر مکعب بیشتر شده است.
وی افزود: بیشترین افت تراز آبی نیز در آبخوان تسوج در حوضه دریاچه ارومیه با ۴۵ سانتی متر بوده و حجم آب در این آبخوان ۲.۸۷ میلیون متر مکعب کمتر شده است اما بیشتر کاهش حجم آب در آبخوان مرند با ۳.۴ میلیون مترمکعب ثبت شده و تراز آبی در این این آبخوان در سال آبی جاری ۱۰ سانتی متر پایین ترفته است.
غفارزاده گفت: البته وضعیت آب های زیرزمینی استان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل بهتر بوده و از کاهش حدود ۹۰ میلیون مترمکعبی حجم آب های زیرزمینی به مثبت ۵.۸۵ میلیون مترمکعبی رسیده است که نتیجه اقدامات بازدارنده از جمله انسداد چاه های غیرمجاز، جلوگیری از اضافه برداشت و هوشمند کردن کنتورهاست که از سوی آب منطقه طراحی و اجرا شده است.
وی متوسط سالانه تغییرات در حجم آبی آبخوان های استان را در سال های گذشته منفی ۳۸.۲۴ میلیون مترمکعب اعلام کرد و گفت: در متوسط سالانه نیز آبخوان مرند با ۱۴.۹۱ میلیون مترمکعب بیشترین افت را داشته و آبخوان های هادی شهر در جلفا، سرای در مرند و شیرامین در آذرشهر در متوسط سالانه، مثبت بوده اند.
غفارزاده افزود: در متوسط سالانه تغییرات تراز آبی نیز، آبخوان های دوزدوزان در سراب منفی ۵۹، مرند منفی ۴۹ و ترکمانچای در میانه منفی ۲۴ و آبخوان های هادی شهر، سرای و شیرامین به ترتیب مثبت یک، سه و هفت سانتیمتر بوده است.
جلوگیری از هدررفت ۶۸.۳ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی در آذربایجان شرقی
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی گفت: در اجرای طرح تعادل بخشی و حفاظت از آب های زیرزمینی، از هدررفت ۶۸.۳ میلیون متر مکعب آب زیرزمینی در طول ۲ سال گذشته جلوگیری شد.
غفارزاده اظهار کرد: در این مدت ۸۳۶ حلقه چاه غیر مجاز در حال حفر شناسایی، ۵۶۶ دستگاه حفاری غیرمجاز توقیف و ۲ هزار و ۱۰۵ حلقه چاه غیرمجاز نیز پُر و غیر قابل استفاده شد.
وی ادامه داد: همچنین در یکهزار و ۴۳۸ حلقه چاه از اضافه برداشت آب جلوگیری و ۹۳ دستگاه موتورپمپ ثابت و سیار در حاشیه رودخانه توقیف و ۱۸۶ استخر زهکش حاشیه رودخانه ها قلع و قمع شد.
غفارزاده بیان کرد: نصب یکهزار و ۳۳۲ کنتور هوشمند از دیگر اقداماتی بود که در راستای تعادل بخشی و حفاظت از آب های زیرزمینی در آذربایجان شرقی انجام شد.
حجم آب های زیرزمینی تجدید پذیر استان در حدود یک میلیارد متر مکعب است.
آبخوان های تبریز، شبستر – صوفیان و مرند از منابع مهم آب های زیرزمینی آذربایجان شرقی به شمار می روند که متاسفانه به علت برداشت های غیرمجاز، وضعیت خوبی ندارند.
آبخوان تبریز ۷۷۱ کیلومتر مربع مساحت دارد که تراز آبی آن در ۳۲ سال گذشته از زمان آغاز اندازه گیری، ۳۴۳ سانتی متر پایین تر رفته و حجم آب آن نیز ۶۶ میلیون مترمکعب کمتر شده، آبخوان شبستر – صوفیان نیز با ۴۷۹ کیلومتر مربع مساحت، در ۳۸ سال گذشته ترازش یک هزار و ۶۹۹ سانتی متر و حجمش ۱۰۸۷ میلیون متر مکعب کمتر شده است.
آبخوان مرند نیز با ۵۰۳ کیلومتر مربع مساحت که در در حال حاضر محلی برای ویلا سازی تبدیل شده به دلیل برداشت بیش از حد آب، در بدترین وضعیت ممکن قرار دارد و ۲ هزار و ۸۱ سانتی متر از تراز آبی ۴۲ سال پیش پایین رفته و ۶۲۸ میلیون مترمکعب حجم آن کمتر شده است.
در سال آبی گذشته حجم آب های زیرزمینی استان نسبت به متوسط ۴۰ ساله، ۸۷.۷۱ میلیون مترمکعب کاهش داشت.
آنچه مسلم است وضعیت آبی استان در زیر زمین هم همانند روی زمین مناسب نیست و تنها راه برون رفت از این وضعیت و بحران احتمالی در پیش رو، صرفه جویی و مدیریت در مصرف است که باید از سوی همگان جدی گرفته شود.
