زباله‌ها یا پسماند شهری که به آن طلای کثیف نیز اطلاق می‌شود بخشی از فرایند مصارف مواد و کالاهای زندگی روزمره شهروندها را تشکیل می‌دهند و روزانه صدها هزار تن زباله در تبریز تولید می‌شود و این مواد به منشائی برای بروز پدیده و معضلی به نام زباله‌گردی تبدیل شده است.
بخش دیگری از زباله های شهری مربوط به زباله های خشک و جامد مانند کاغذ و مقوا، مواد پلاستیکی، شیشه و مواد فلزی هستند که قسمت عمده آن ها قابل بازگردانی و تجدیدپذیر است.
صنعت بازیافت زباله از صنایع درآمدزا و سودآور بوده و با راه اندازی کارخانجات مربوط، علاوه بر بازیافت حجم قابل توجهی از زباله‌ها و ضایعات جوامع شهری، معضل دفن زباله نیز در شهرها را تا حدود زیادی از بین می برد.
در سالیان گذشته ارزش و جایگاه زباله ها و پسماند شهری زیاد شناخته شده نبود و عمده آنها در خارج از محیط شهری و روستایی دفن می شد به علت آلایندگی زیست محیطی آنها و افزایش روزانه حجم این مواد، یافتن محلی برای دفن زباله بدون برانگیختن اعتراضات محلی ساکنان اطراف و حاشیه این محل ها به معضلی برای شهرداری ها تبدیل شده بود.
مدیریت پسماند در شهرستان های ۲۲ گانه آذربایجان شرقی به ویژه کلانشهر تبریز، از دغدغه های اصلی مدیریت شهری و دوستداران محیط زیست و بهداشت است؛ در این کلانشهر روزانه حدود یکهزار تن زباله تولید می شود و شهرهای مراغه، مرند، میانه و اهر نیز هر کدام با تولید روزانه بیش از ۱۰۰ تن زباله با مشکلات عدیده ای در زمینه مدیریت بهداشتی و اصولی آن مواجه هستند.
به مرور زمان با پیشرفت تکنولوژی و شناخت از اهمیت این زباله ها برای بازیافت و تبدیل به مواد عالی و کمپوست، مدیریت پسماند شهری در شهرداری ها از جمله شهرداری تبریز ایجاد شد و در کنار تخصیص اعتبار برای خرید دستگاه های بازیافت زباله، اقداماتی برای فرهنگ سازی و تفکیک زباله در خانه ها و تعبیه مخازن در برخی مکان ها و سطح شهر آغاز شد ولی به دلیل ضعف عملکرد شهرداری در این زمینه و عدم همکاری جمعیت زیادی از شهروندان، پدیده زباله گردی در این شهر ظهور و بروز یافت.
در سال های اخیر پدیده زباله گردی در کلانشهرها به ویژه در تبریز گسترش یافته است و مشاهده این افراد در نقاط مختلف شهر فارغ از درآمدزایی برای آن ها، چهره ناخوشایندی جلوی چشمان سایر شهروندان ترسیم می کند.
به عقیده متولیان مدیریت شهری تبریز، پسماند و زباله قابلیت تبدیل به ارزش افزوده را دارند و می توانند به یکی از منابع درآمدی شهرداری ها تبدیل شوند که برای تحقق این موضوع نیاز به راه اندازی کارخانه کمپوست و فرهنگ سازی در بین شهروندان برای تفکیک زباله، ارایه مشوق های لازم در این زمینه به شهروندان و جمع آوری زباله ها از در منازل است که با این اقدامات علاوه بر استفاده بهینه از زباله های شهری بجای دفن آنها و جلوگیری از مشکلات زیست محیطی، می توان معضل زباله گردی را نیز در سطح شهر از بین برد.
روزانه حداقل ۵۰۰ تن از زباله های تولیدی در تبریز باید فرآوری و بازیافت شود
شهردار تبریز با بیان اینکه در این شهر روزانه حدود یک هزار تن زباله تولید و جمع آوری می شود، گفت: روزانه حداقل ۵۰ درصد و معادل ۵۰۰ تن از این زباله ها باید فرآوری و بازیافت شده و به ارزش افزوده تبدیل شود.
«یعقوب هوشیار»، در گفت و گو با ایرنا با تاکید بر اینکه دهه آینده برخورد با موضوع زباله، دفن آن نیست، می افزاید: بخش زیادی از این زباله ها قابلیت تبدیل به مواد آلی و کود را دارند و بر این اساس اقدامات لازم انجام شده است.
وی با بیان اینکه با جمع آوری باکس های زباله از معابر شهری، معضل زباله گردی نیز از سطح شهر از بین خواهد رفت، اظهار کرد: برای این منظور طرح « اسنپ زباله» یا « جمع آوری هوشمند زباله» با همکاری بخش خصوصی و راه اندازی اپلیکیشن برای جمع آوری زباله های شهروندان از درب منازل اجرا می شود.
شهردار تبریز با اشاره به اینکه این طرح به عنوان نمونه در ۲ منطقه شهرداری آغاز و سپس در سایر مناطق نیز عملیاتی می شود، گفت: این طرح در مدارس نیز اجرا می شود و هزینه پرداختی از بابت زباله های خشک در مدارس بیشتر از در منازل است این موضوع می تواند علاوه بر ایجاد انگیزه در دانش آموزان و فرهنگ سازی برای بازیافت زباله به درآمدزایی مدارس نیز کمک کند.
هوشیار، ادامه داد: با هدف فرهنگ سازی برای تفکیک زباله در بین شهروندان، طرح «گلماند» در سطح شهر در سال آینده اجرا می شود و در قالب آن، شهروندان در ازای تحویل زباله های خشک خود به باکس های (سطل ها و جعبه های) جمع آوری زباله می توانند گل های آپارتمانی دریافت کنند.
وی با تاکید بر اینکه برنامه شهرداری تبریز در این دوره شورای اسلامی، کاهش ۲۰ درصدی تولید زباله در این شهر است، اظهار کرد: بر اساس برنامه ریزی های انجام شده باید میزان تولید زباله از روزانه یک هزار تن به ۸۰۰ هزار تن برسد و حداقل ۵۰ درصد آن فرآوری و بازیافت شود.
شهرداری تبریز از اسارت پسماند خارج شد/ تولید کمپوست از زباله در تبریز آغاز شد
شهردار تبریز با بیان اینکه در ۱۵ سال گذشته، کل پسماند این شهر طی دو قرارداد در اختیار دو شرکت پیمانکار قرار می گرفت، گفت: با توجه به اینکه عملکرد این پیمانکاران در این زمینه ضعیف بود، در دوره مدیریت جدید این پیمانکاران از طریق کمیسیون ماده ۳۸ خلع ید شدند.
هوشیار، با بیان اینکه تا سال گذشته شهرداری تبریز در قالب این قراردادها در موضوع زباله اسیر بود، می افزاید: امسال شهرداری تبریز از اسارت پسماند خارج شد و اکنون برنامه ریزی ها و اقدامات لازم برای فرآوری و بازیافت اصولی زباله های شهری در حال انجام است.
وی با تاکید بر اینکه زباله ها باید به ارزش افزوده تبدیل شود، یادآوری کرد: در این راستا و به منظور جلوگیری از دفن زباله ها، عملیات اجرایی احداث لندفیل های چهار و پنج در مجموعه مدیریت پسماند شهرداری تبریز تعطیل شد و اکنون لندفیل ۲ تمام شده و آماده بهره برداری است.
شهرداری تبریز گفت: ۵۰ درصد از عملیات اجرایی لندفیل سه نیز انجام شده و تا پنج ماه آینده تکمیل می شود تولید کمپوست از زباله ها برای نخستین بار از ماه گذشته در تبریز آغاز شد.
هوشیار، ادامه داد: بر اساس برنامه ریزی های انجام شده در سال آینده کود طبیعی مورد نیاز برای فضای سبز این شهر از طریق کارخانه کمپوست تامین خواهد شد.
فرهنگ سازی برای تفکیک زباله و همکاری شهروندان موجب رفع پدیده زباله گردی در آذربایجان شرقی می شود
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه بخش عمده ای از مسایل زیست محیطی در شهرها با ایجاد زیرساخت های فرهنگی قابل رفع است، گفت: برای رفع پدیده زباله گردی در شهرهای استان باید در بین مردم برای تفکیک زباله از منازل فرهنگ سازی شود.
«شهنام اشتری»، در گفت و گو با ایرنا با تاکید بر اینکه در قانون مدیریت پسماند، تفکیک زباله به ویژه در شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ضروری است، می افزاید: در این زمینه ایجاد زیرساخت های فرهنگی از زیرساخت های فنی در اولویت بوده ولی متاسفانه در این زمینه اقدامات موثری در شهرهای استان انجام نشده است.
وی با بیان اینکه در دنیا زباله به عنوان طلای کثیف مطرح است، اظهار کرد: نمود عینی این موضوع در زباله گردی دیده می شود زیرا که اگر زباله درآمدی نداشته باشد، کسی سراغ آن نمی رود.
مدیرکل محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه برخی از زباله گردها از توانمندی مالی خوبی بهره مند هستند، می گوید: شاید درآمد این کار آنقدر بالاست که افراد دارای توان مالی نیز مبادرت به انجام آن می کنند.
اشتری، با تاکید بر اینکه بخش قابل توجهی از زباله های خانگی قابل تبدیل به مواد آلی و بازیافت است، ادامه می دهد: حذف باکس های زباله از معابر شهری، تفکیک زباله در مبدا و جمع آوری زباله از درب منازل با راه اندازی نرم افزار و اپلیکیشن جمع آوری هوشمند زباله، می تواند پدیده زباله گردی در شهرهای استان را رفع کند.
وی یادآوری می کند: تفکیک زباله در منازل نیز باید اصولی باشد و زباله های بهداشتی و عفونی از بقیه زباله ها تفکیک شود تا از بروز مشکلات بهداشتی در جامعه جلوگیری بعمل آید.
زباله گردی تخلف بوده و زیبنده تبریز نیست
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماندهای شهری تبریز نیز با بیان اینکه معضل زباله گردی گریبانگیر شهرها و کلانشهرها شده است، به خبرنگار ایرنا گفت: این کار تخلف بوده و نباید در شهر انجام شود و زیبنده تبریز به عنوان شهر اولین ها نیست.
«حبیبه هراتی»، می افزاید: برخی زباله گردها توسط افراد خاصی اجیر شده و برای دستیابی به اهداف خود هدایت می شوند ولی برخی نیز برای تامین معاش و زندگی خود دست به این کار می زنند.
وی اظهار می کند: گسترش پدیده زباله گردی در سطح شهر موجب سوء استفاده برخی افراد از این موضوع و انتشار عکس از زباله گردها در فضای مجازی و ایجاد بدبینی نسبت به مسوولان می شوند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماندهای شهری تبریز با تاکید بر اینکه تا زمانی که باکس های زباله در سطح شهر و زباله های بازیافتی در آن ها وجود داشته باشد، پدیده زباله گردی ادامه خواهد داشت.
هراتی، ادامه می دهد: زمانی می توان با این پدیده در شهر مبارزه کرد که اقلام بازیافتی در باکس های زباله وجود نداشته باشد و جمع آوری زباله به طور اصولی از در منازل انجام شود.
وی یادآور شد: بر این اساس این سازمان با ارایه فراخوان از شرکت های دانش بنیان دارای مجوز برای جمع آوری هوشمند زباله ها و پسماندهای شهری در ۲ مرحله دعوت کرده و اکنون به یک شرکت مجوز فعالیت صادر شده است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماندهای شهری تبریز با بیان اینکه هم اکنون ۲ اپلیکیشن در حوزه جمع آوری نخاله ها و زباله ها طراحی شده و آماده رونمایی است، می گوید: شرکت مذکور زیر نظر مدیریت پسماند از طریق اپلیکیشن به صورت هوشمند اقدام به جمع آوری پسماند و زباله ها از در منازل خواهد کرد.
هراتی، می افزاید: در سامانه جامع هوشمند پسماندهای خشک و خشکاله، گزینه های مختلف برای انتخاب روز و زمان تحویل زباله و مدیریت هزینه گنجانده شده و شهروندان می توانند با انتخاب هر کدام از این گزینه ها، زمان تحویل زباله، نحوه اخذ هزینه پسماند یا اهدا پول پسماند به موسسات خیریه یا برای تسویه عوارض پسماند را انتخاب کنند.
وی با بیان اینکه این روش هوشمند جمع آوری پسماند برای شهروندان نیز درآمدزایی دارد، اظهار می کند: شهروندان علاوه بر کسب درآمد با تحویل زباله های خشک، با خشک کردن پسماندهای تر مانند ضایعات میوه و پسماندهای غذایی و تحویل آن ها به صورت خشک از این طریق نیز درآمد کسب کنند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماندهای شهری تبریز می گوید: شهروندان می توانند زباله های خود را هم درب منزل و هم به کانکس های مخصوص جمع آوری زباله ها تحویل داده و پول آن ها را دریافت کنند.
هراتی، با تاکید بر اینکه با اجرای کامل این طرح می توان با پدیده زباله گردی در سطح شهر مبارزه کرد، ادامه می دهد: برای تحویل زباله از سوی دانش آموزان در مدارس در قالب زنگ بازیافت، سه درصد بیشتر از نرخ قیمت پایه تحویل در درب منازل، پول پرداخت می شود.
وی یادآوری می کند: با اجرای این طرح و به مرور زمان باکس های زباله نیز از معابر اصلی جمع آوری می شود تا محلی برای فعالیت زباله گردها وجود نداشته باشد و با انجام این کار و کاهش میزان زباله از سطح شهر و همکاری و همراهی شهروندان این معضل رفع می شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماندهای شهری تبریز می گوید: مدیریت و تفکیک پسماند در محل تولید می‌تواند در تبدیل تهدید به فرصت موثر واقع می شود چون که می‌توان از پسماندهای تر در تامین خوراک مورد نیاز دام‌ها استفاده کرد به طوری که ارزش غذایی این خوراک چندین برابر نهاده های دامی مانند یونجه است.
هراتی، می افزاید: در کنار اجرای طرح هوشمند جمع آوری زباله و فرهنگ سازی برای تفکیک زباله در منازل، عملیات اجرایی برای دفن زباله های غیرقابل بازیافت و تصفیه شیرابه های این زباله ها در مرکز مدیریت پسماند شهرداری تبریز در حال انجام است.
وی اظهار کرد: هم اکنون لندفیل یا سلول شماره یک مرکز مدیریت پسماند شهرداری ت بریز ظرفیت دفن زباله را دارد و سلول شماره ۲ این مرکز نیز آماده بهره‌برداری بوده البته گودبرداری سلول شماره سه نیز انجام شده است.
